Đóng Gói Thực Phẩm Và Các Yếu Tố Quan Trọng Cần Lưu Ý

Đóng gói thực phẩm là cách tốt nhất để bảo quản các loại thực phẩm tránh khỏi tình trạng bị hư hỏng, biến dạng và giúp kéo dài thời hạn sử dụng của thực phẩm. Trong bài viết dưới đây, bạn đọc hãy cùng với In Bảo Ngọc tìm hiểu chi tiết về tầm quan trọng của việc đóng gói thực phẩm, các loại bao bì thường dùng để đóng gói, các hình thức đóng gói phổ biến và quy trình thực hiện chi tiết từng bước.

Đóng gói thực phẩm là gì? Tại sao cần đóng gói thực phẩm?

Đóng gói thực phẩm là quá trình sử dụng các loại bao bì chuyên dụng để bao bọc, bảo vệ thực phẩm. Lớp bọc này có tác dụng ngăn cách sản phẩm khỏi các yếu tố có thể khiến thực phẩm bị hư hỏng như: vi khuẩn, không khí, độ ẩm, hoặc va đập vật lý trong quá trình vận chuyển đi tiêu thụ.

Vai trò của việc đóng gói thực phẩm không chỉ là bảo vệ chất lượng, những chiếc bao bì đóng gói bên ngoài còn là đóng vai trò cung cấp thông tin và hỗ trợ quảng bá thương hiệu vô cùng hiệu quả song song với các hình thức marketing khác.

Các loại bao bì đóng gói thực phẩm phổ biến hiện nay

Bao bì dùng để đóng gói thực phẩm rất đa dạng, trong số đó một vài loại được sử dụng phổ biến nhất như là:

Bao bì giấy

Bao bì giấy là chất liệu được làm từ bột gỗ tự nhiên với ưu điểm là đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, thân thiện với môi trường, khả năng phân hủy sinh học và dễ dàng tái chế.

Mặc dù vậy, sử dụng bao bì hộp giấy để đóng gói thực phẩm cũng có nhược điểm là độ bền kém khi gặp độ ẩm cao hoặc nước. Vì vậy, loại bao bì này thường được dùng để đóng gói các loại thực phẩm khô, bảo quản trong môi trường thoáng mát, khô ráo hoặc dùng làm thùng carton vận chuyển bên ngoài.

Bao bì nhựa

Trên thị trường hiện tại, bao bì nhựa là loại bao bì được sử dụng phổ biến nhất để đóng gói thực phẩm. Ưu điểm của bao bì nhựa là trọng lượng nhẹ, khả năng chống thấm nước tốt, và giá thành thấp. Tuy nhiên, chỉ những loại nhựa đảm bảo an toàn với sức khỏe mới được sử dụng để làm bao bì đóng gói thực phẩm như: PET, HDPE, LDPE, và PP.

Bao bì kim loại

Bao bì kim loại thường được làm từ thiếc và nhôm là chủ yếu. Đặc điểm nổi bật của bao bì kim loại là khả năng chống oxy hóa vượt trội, có thể chịu nhiệt cao và giúp bảo quản sản phẩm trong thời gian rất dài. Đây là chất liệu thường dùng để đóng gói đồ hộp như: thịt hộp, cá hộp, rau củ đóng hộp hoặc các loại nước giải khát.

Bao bì thủy tinh

Bao bì thủy tinh dùng để đóng gói thực phẩm chủ yếu là các chai, lọ, hũ. Với khả năng chống ăn mòn tuyệt đối, nó gần như không xảy ra bất kỳ phản ứng hóa học hay thôi nhiễm bất kỳ chất gì vào thực phẩm, đảm bảo độ an toàn cho thực phẩm đựng bên trong. Ngoài ra, bao bì thủy tinh còn có tính thẩm mỹ cao và có thể tái chế được, là một loại vật liệu thân thiện với môi trường. Tuy có nhiều ưu điểm, nhưng loại bao bì này rất dễ vỡ, trọng lượng nặng và chi phí vận chuyển cao.

Một vài ứng dụng phổ biến của bao bì thủy tinh gồm: Đựng mật ong, đựng đồ uống giải khát, đựng gia vị.

Các yêu cầu đối với bao bì đóng gói thực phẩm

Để được phép sử dụng, các loại bao bì tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm phải đáp ứng một danh sách các yêu cầu khắt khe. Yêu cầu quan trọng hàng đầu là phải được làm từ nguyên liệu an toàn, không chứa các chất độc hại có khả năng đi vào thực phẩm, làm thay đổi mùi vị hoặc gây hại cho sức khỏe.

Bên cạnh đó, bao bì dùng để đóng gói thực phẩm cũng phải đủ bền chắc để chịu được các điều kiện vận chuyển và bảo quản (như nhiệt độ, độ ẩm, va đập) mà không bị rách, vỡ hay biến dạng. Ngoài ra, chúng cũng cần phù hợp với đặc tính của sản phẩm bên trong; ví dụ, thực phẩm nhiều dầu mỡ cần bao bì chống thấm dầu, thực phẩm khô cần bao bì chống ẩm tuyệt đối.

Quy trình đóng gói thực phẩm tiêu chuẩn, an toàn

Để đảm bảo thành phẩm cuối cùng làm ra đạt tiêu chuẩn an toàn vệ sinh. Thực phẩm sẽ được đóng gói theo quy trình với các bước lần lượt như sau:

Bước 1 – Chuẩn bị nguyên liệu cần đóng gói

Thực phẩm cần đóng gói cần được chuẩn bị, tuyển chọn kỹ lưỡng sau đó là trải qua quá trình kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt. Chỉ khi đạt yêu cầu về an toàn, đã được làm sạch hoặc chế biến theo đúng công thức (tùy thuộc vào tính chất của thực phẩm là hàng khô, tươi sống, hay đông lạnh), thực phẩm sẽ được đưa đến khu vực đóng gói tương ứng để đóng gói vào bao bì.

Bước 2 – Kiểm tra bao bì đóng gói

Bao bì đóng gói thực phẩm trước khi đưa vào sử dụng đều phải được kiểm tra kỹ lưỡng. Bước này nhằm đảm bảo bao bì không bị biến dạng hay dính bẩn làm ảnh hưởng đến chất lượng của sản phẩm khi hoàn thiện.

Bước 3 – Đặt thực phẩm vào bao bì

Thực phẩm sẽ được đưa vào bao bì bằng các thiết bị chuyên dụng để đảm bảo trọng lượng chính xác đồng thời giảm thiểu những sai sót do con người gây nên. Thực phẩm trong bao bì không nên cho quá đầy, cần chừa ra một khoảng trống vừa phải để công đoạn đóng nắp, đóng miệng diễn ra suôn sẻ.

Bước 4 – Đóng gói thực phẩm

Sau thực phẩm cần đóng gói đã được cho vào bao bì, bước tiếp theo là các thiết bị chuyên dụng sẽ tiến hành đóng gói để ngăn chặn các yếu tố bên ngoài có thể tiếp xúc, làm ảnh hưởng đến chất lượng của thực phẩm.

Bước 5 – Dán tem nhãn sản phẩm

Sau khi thực phẩm đã đóng gói vào bao bì, công đoạn tiếp theo dán tem nhãn lên sản phẩm. Nhãn sản phẩm cần cung cấp đầy đủ thông tin cần thiết theo quy định của Luật ATTP, bao gồm: tên sản phẩm, thành phần, hạn sử dụng, ngày sản xuất, hướng dẫn bảo quản, và thông tin nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

Bước 6 – Kiểm tra chất lượng đóng gói

Kế đến, các sản phẩm đã hoàn thiện sẽ đi qua các thiết bị chuyên dụng như máy dò kim loại hoặc máy X-quang để phát hiện các dị vật (nếu có). Bất kỳ sản phẩm nào có dấu hiệu lỗi, dù là nhỏ nhất, đều sẽ bị loại bỏ.

Bước 7 – Đóng gói vào bao bì cuối cùng và vận chuyển đi tiêu thụ

Các sản phẩm đạt tiêu chuẩn sẽ được xếp vào bao bì thùng carton kèm các vật liệu chống sốc như xốp hoặc túi khí để đảm bảo an toàn trong quá trình vận chuyển. Sau khi đóng gói xong, sản phẩm đã sẵn sàng để lưu trữ trong trước khi được vận chuyển đi phân phối ra thị trường để tiêu thụ.

Tiêu chuẩn và quy định về đóng gói thực phẩm tại Việt Nam

Khi sử dụng bao bì để đóng gói thực phẩm, bao bì cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng đúng theo quy định của pháp luật. Cụ thể như sau:

Quy định về nguyên liệu sản xuất bao bì

Theo Điều 18 của Luật An toàn thực phẩm (ATTP) số 55/2010/QH1, bao bì, dụng cụ tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm phải được sản xuất từ nguyên vật liệu an toàn. Chúng phải đảm bảo không thôi nhiễm các chất độc hại, mùi vị lạ vào thực phẩm và phải tuân thủ các quy định liên quan của Bộ Y Tế. Phẩm màu hoặc mực in không được phép in ở mặt trong của bao bì dùng để đóng gói thực phẩm.

Quy chuẩn kỹ thuật bao bì thực phẩm

Bộ Y Tế đã ban hành các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) cụ thể cho từng loại vật liệu. Ví dụ, QCVN 12-1:2011/BYT áp dụng cho bao bì nhựa tổng hợp, hay Thông tư 34/2018/TT-BYT quy định về giới hạn an toàn. Mỗi loại vật liệu (kim loại, thủy tinh, gốm sứ…) đều có quy chuẩn tương ứng mà nhà sản xuất bắt buộc phải tuân theo.

Yêu cầu về ghi nhãn thực phẩm

Theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP (quy định chi tiết một số điều của Luật ATTP) yêu cầu nhãn dán trên bao bì thực phẩm phải rõ ràng, dễ đọc và không gây nhầm lẫn. Các thông tin bắt buộc như tên sản phẩm, thành phần, hạn sử dụng, ngày sản xuất, thông tin nhà sản xuất, và xuất xứ phải được thể hiện trung thực.

Các hình thức đóng gói thực phẩm

Có nhiều hình thức đóng gói khác nhau được áp dụng tùy theo loại thực phẩm, trong đó hai phương pháp được sử dụng phổ biến là hút chân không và định lượng.

Đóng gói hút chân không

Đây là hình thức đóng gói loại bỏ gần như toàn bộ không khí ra khỏi bao bì trước khi niêm phong. Ưu điểm của phương thức đóng gói hút chân không là ngăn chặn quá trình oxy hóa và ức chế sự phát triển của vi khuẩn, từ đó kéo dài thời gian bảo quản lên gấp nhiều lần.

Hình thức đóng gói này cực kỳ phù hợp với thực phẩm tươi sống (thịt, cá), thực phẩm chế biến, các loại hạt và nông sản sấy khô.

Đóng gói định lượng

Phương pháp đóng gói định lượng thường được áp dụng cho các sản phẩm dạng bột (bột mì, gia vị, cà phê) hoặc dạng hạt (đường, muối, ngũ cốc, kẹo). Nó tập trung vào sự chính xác về trọng lượng hoặc thể tích đảm bảo sự đồng đều cho mọi sản phẩm.

Lợi ích của việc đóng gói thực phẩm đúng cách

Đóng gói thực phẩm đúng tiêu chuẩn, đảm bảo an toàn mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm

Bao bì đóng gói thực phẩm kín, an toàn sẽ ngăn chặn hiệu quả sự xâm nhập của vi khuẩn, virus, nấm mốc từ môi trường. Nó cũng giúp tránh tình trạng ô nhiễm chéo trong quá trình vận chuyển và trưng bày, giảm thiểu nguy cơ ngộ độc thực phẩm cho người sử dụng.

Kéo dài thời gian bảo quản

Bằng cách bảo vệ thực phẩm khỏi không khí, độ ẩm và ánh sáng, bao bì đúng chuẩn giúp làm chậm đáng kể quá trình oxy hóa và phân hủy. Điều này giúp sản phẩm giữ được hương vị, màu sắc và chất lượng ban đầu lâu hơn.

Thuận tiện vận chuyển và phân phối hàng hóa

Bao bì chắc chắn giúp giảm thiểu hư hỏng, đổ vỡ trong quá trình bốc xếp và vận chuyển đi tiêu thụ. Chúng được thiết kế để dễ dàng xếp chồng lên nhau, giúp tối ưu hóa không gian, đảm bảo sản phẩm đến tay nhà phân phối và người tiêu dùng một cách nguyên vẹn.

Quảng bá thương hiệu hiệu quả

Một thiết kế bao bì bắt mắt, chuyên nghiệp không chỉ thu hút sự chú ý trên kệ hàng mà còn truyền tải thông điệp của thương hiệu, từ đó thúc đẩy quyết định mua hàng của người tiêu dùng và nâng cao độ nhận diện của thương hiệu trên thị trường.

Lưu ý quan trọng khi đóng gói thực phẩm

Trong quá trình đóng gói thực phẩm, một vài yếu tố quan trọng cần phải lưu ý để đảm bảo thành phẩm có chất lượng tốt nhất như:

Kiểm soát độ ẩm

Đối với hầu hết các loại thực phẩm khô, độ ẩm là yếu tố tạo điều kiện cho nấm mốc và vi khuẩn phát triển. Do đó cần đảm bảo độ ẩm bên trong bao bì thực phẩm được kiểm soát nghiêm ngặt, cần sử dụng chất hút ẩm hoặc các loại bao bì có khả năng chống thấm hơi nước hiệu quả. Ngoài ra, kho lưu trữ thành phẩm cũng phải được duy trì ở độ ẩm tiêu chuẩn.

Hạn chế tiếp xúc với không khí

Oxy trong không khí là nguyên nhân chính gây ra oxy hóa, làm hỏng chất béo, mất vitamin và thay đổi hương vị của thực phẩm. Việc sử dụng bao bì kín khí, hút chân không hoặc áp dụng công nghệ đóng gói chân không là rất cần thiết để đảm bảo chất lượng của thực phẩm, đặc biệt với các mặt hàng tươi sống.

Chọn bao bì phù hợp với từng loại thực phẩm

Khi đóng gói thực phẩm, cần đảm bảo vật liệu an toàn, không độc hại và phù hợp với tính chất hóa lý của thực phẩm cần đóng gói. Ví dụ: thực phẩm đóng trong chai lọ thủy tinh cần được bảo quản bằng thùng carton nhiều lớp, có chống sốc để đảm bảo an toàn trong quá trình vận chuyển.

Lời kết

Mong rằng qua những thông tin chi tiết In Bảo Ngọc vừa đề cập đến ở trên đã giúp bạn đọc hiểu hơn về tầm quan trọng của việc đóng gói thực phẩm, quy trình đóng gói thực phẩm diễn ra như thế nào và những yếu tố quan trọng cần lưu ý khi đóng gói thực phẩm vào bao bì để đảm bảo chất lượng, giữ trọn vẹn giá trị dinh dưỡng của thực phẩm.